Fahiş fiyat artışı ve stokçuluk cezalarının artırılmasını da içeren Türk Ticaret Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi, TBMM Başkanlığına sunuldu.
AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler, Meclis'te yaptığı açıklamada, 23 maddeden oluşan Türk Ticaret Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi'nin TBMM Başkanlığına sunulduğunu bildirdi.
İktidar olarak piyasanın doğal işleyişini bozan, haksız rekabet doğuran ve tüketiciyi yanıltan uygulamalara bugüne kadar izin vermediklerini bundan sonra da izin vermeyeceklerini dile getiren Güler, "Bu kanun teklifimizle rekabetçi, adil, istikrarlı piyasa yapısının korunmasının sağlanması, vatandaşlarımızın ticaretle ilgili bazı konularda yaşayabileceği mağduriyetlerin, olumsuzlukların önüne geçilmesi ve Ticaret Bakanlığımızın muhtelif konulara ilişkin ihtiyaç duyduğu alanlarda bazı kanuni düzenlemeleri hayata geçirmiş olacağız." diye konuştu.
Kanun teklifinde kooperatif bilgi sistemiyle ilgili düzenlemelerden, Rekabet Kurulunun işleyişinin düzenlenmesine, lisanslı depoculuk faaliyetlerinden, pazar yerlerindeki kiralama hususlarına kadar birçok noktada düzenleme getirdiklerini kaydeden Güler, yanıltıcı reklamların önlenmesi, satıştan kaçınma cezalarının tekrar düzenlenmesinin yer aldığını anlattı.
Fahiş fiyat artışları ve stokçuluğun ekonominin ritmini bozduğunu dile getiren Güler, "Bu teklifimizde fahiş fiyat artışı ve stokçuluk eylemleri için bugüne kadar uygulanan idari para cezalarını artırıyoruz. Stokçuluk yapanlarla ilgili olarak da farklı bir düzenlemeyi hayata geçiriyoruz; 6 güne kadar iş yerinin kapatılması noktasında bir düzenleme de teklifimizde yer alıyor. Fahiş fiyat artışı için öngörülen ceza tutarı 100 bin TL'den 1 milyon TL'ye kadar; stokçuluk için öngörülen ceza tutarı ise her bir aykırılık için 1 milyon TL'den 12 milyon TL'ye kadar uygulanacak. Bakanlığa, bir takvim yılı içinde en az 3 defa stokçuluk yaptığı tespit edilen ve idari para cezası uygulanan üretici, tedarikçi ve perakende işletmelere 6 güne kadar kapatma cezasının uygulanmasını getiriyoruz." bilgisini verdi.
"Bazı aykırılıklar için cezai yaptırımlar getiriyoruz"
Aldatıcı reklamların internet üzerinden yayılması halinde tüketiciyi korumak için Reklam Kurulu'nun hızlı bir şekilde erişimin engellenmesine karar verebilmesine yönelik düzenleme yapıldığını anlatan Güler, şöyle devam etti:
"Teklifimiz ile 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu'nda cezaların etkinliği ile caydırıcılığının artırılması amacıyla uygulamaya bağlı olarak ortaya çıkan bazı aykırılıklar için cezai yaptırımları da getiriyoruz. Ayrıca kapalı pazar yerlerindeki satış yerleri ve diğer yerlerin, sınırlı ayni hak yöntemi ile kiralama usulü kaldırılıyor. Yerine bütün pazar yerlerinde bulunan satış yerlerinin yalnızca tahsis usulü ile kullandırılması ve mevcuttakilerin de hak kaybına uğramaması için korunması yönünde de bir düzenlemeyi yasa teklifimizle getirmiş oluyoruz. Mevcut düzenlemede ürün bedeline bakılmaksızın satıştan kaçınılan her bir işlem için 2 bin 171 TL ceza uygulanmaktadır. Bu ceza özellikle otomobil gibi ürünlerde yetersiz olduğu için cezaları artırıyoruz. Teklifimiz ile 2 bin 200 TL'den az olmamak üzere satışından kaçınılan mal veya hizmet bedelinin yüzde 10'u kadar nispi bir cezayı önermiş oluyoruz. Anonim Şirketlerde şirket işlemlerinde kolaylık sağlanması ve şirket yönetimi ile ilgili karar alma süreçlerinde daha hızlı ve daha nitelikli kararların ve çoğunluk iradesinin yansıtılması açısından da birkaç değişikliği bu kanun teklifimizde önermiş oluyoruz."
Kanun teklifinin ilk imza sahiplerinin AK Parti Kırşehir Milletvekili Necmettin Erkan ve AK Parti Denizli Milletvekili Şahin Tin olduğunu açıklayan Güler, nitelikli bir çalışmaya imza atıldığını söyledi.
AK Parti Grup Başkanı Güler, gelecek hafta Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu'nda, sonraki hafta da Genel Kurul'da çalışmalarının tamamlanmasının ardından kanun teklifinin yasalaşmasını beklediklerini belirtti.
Bir soru üzerine fahiş fiyatta kapatma cezasının olmadığını dile getiren Güler, "Etki analizlerinde esas stokçuluktan kaynaklı piyasada mal, ürün erişiminde sıkıntıların oluştuğu yönünde tespit var." diye konuştu.
Kapalı pazar yerlerindeki satış yerlerinin, sınırlı ayni hak yöntemi ile kiralama usulünün kaldırılmasına yönelik bir soru üzerine Güler, "Daha önce tahsisten sonra ikinci aşamada alt kiracılık ilişkisi ve kiralama getirebiliyordu; bu da özellikle pazar yerlerindeki ürünlerin satışına yansıtılıyordu. İkinci planda yeni bir maliyet ortaya koyduğunuzda bu da ürün satışlarına yansıdığı için sadece tahsis işlemleriyle beraber satış işleminin yapılmasını tek bir maliyet hesabının ortaya çıkması noktasında bir öneri ortaya çıktı. Bunu da biz gördük; gerçekten de maliyetlere yansıyan bir durum var. Bu kiralama hususunu da kaldırıyoruz." diye konuştu.
Rekabet Kurulunun soruşturmalarında raporun 6 aylık bir süreçte ortaya çıktığını ancak ilgili firmaya tebliğ ve savunma alınmasının bu süreci uzattığını anlatan Güler, "Bu süreci yaklaşık 4 ay daha kısaltacak daha seri soruşturmayı yürütecek bir süreci de Rekabet Kurulumuzun talebi noktasında görüştük. Rekabet Kurulumuzun piyasadaki olumsuzluklara yönelik daha hızlı, daha etkin kararlar alacağı hususları da tebligatlar ve savunma süreleri açısından kısaltmış olduk." diye konuştu.
TBMM Genel Kurulunun gündemine ilişkin bir soru üzerine ise Güler, gelecek hafta Özbekistan, Türkmenistan ve Azerbaycan ile yapılan uluslararası sözleşmelerin görüşüleceğini bildirdi. Güler, Genel Kurula Dışişleri Komisyonundan gönderilen uluslararası sözleşme sayısının 52 olduğunu açıkladı.
Kooperatifler Kanunu'nda değişikliğe gidiliyor
AK Parti milletvekillerinin imzasını taşıyan düzenlemeyle Kooperatifler Kanunu'nda değişikliğe gidiliyor.
Buna göre, kooperatif ve üst kuruluşları yönetim kurulu üyelerinin, kooperatifin ticaret sicili kayıtlarını, finansal tablolarını, yönetim kurulu yıllık faaliyet raporlarını, genel kurul toplantı evrakını, ortaklarının kimlik, iletişim, pay ve ödemelerine ilişkin bilgilerini Kooperatif Bilgi Sistemi'ne (KOOPBİS) aktarmaya yönelik geçiş sürecinin tamamlanamadığının tespit edilmesi halinde Ticaret Bakanlığınca birer yıl olmak üzere iki defa daha süre uzatımı yapılabilecek.
Bu süre sona erinceye kadar kooperatif ve üst kuruluşlarının yönetim kurulu üyeleri ve memurları hakkında KOOPBİS yükümlülüğüne aykırı davranmalarına yönelik hükümler uygulanmayacak. Bu düzenleme, 26 Nisan 2024 tarihinden itibaren uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.
Kooperatiflerin ana sözleşmelerini intibak ettirmeleri için öngörülen süre, 2 yıl daha uzatılıyor.
Teklifle, Anayasa Mahkemesinin kararı doğrultusunda Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'unda değişikliğe gidiliyor. Buna göre, Kanun'un ekinde yer alan cetvellerde yer alan kadro unvanlarıyla sınırlı olmak kaydıyla dolu kadrolarda derece değişikliği ile boş kadrolarda sınıf, unvan ve derece değişiklikleri Rekabet Kurulu kararıyla yapılacak.
Rekabet Kurulu, başlattığı soruşturmaları, soruşturmaya başlanması kararının verildiği tarihten itibaren 15 gün içinde ilgili taraflara bildirecek. Kurul, bu bildirim yazısı ile birlikte iddiaların türü ve niteliği hakkında yeterli bilgiyi ilgili taraflara gönderecek. Böylece hem tarafların daha etkin savunma yapabilmesine olanak sağlanması hem de soruşturma süreçlerinin daha seri ilerlemesi amaçlanıyor.
Taraflara yazılı savunmalarını soruşturma raporunun tebliğinden itibaren 30 gün içinde Kurula göndermeleri tebliğ edilecek. Haklı gerekçeler sunulması halinde bu süre bir kereye mahsus olmak üzere ve en çok bir katına kadar uzatılabilecek. Soruşturmayı yürütmekle görevlendirilenler, gelen yazılı savunmalar sonucunda soruşturma raporundaki görüşlerinde bir değişiklik olması halinde 15 gün içinde yazılı görüşlerini tüm Kurul üyeleri ile ilgili taraflara bildirecek. Taraflar 30 gün içinde bu görüşe cevap verebilecek.
Ürün ihtisas borsaları
Teklifle, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu'nda değişiklik öngörülüyor.
Buna göre, ürün senetleri ve alivre sözleşmelere ilişkin işlemlerde, devir ile bedelin ödenmesi, alıcı ve satıcının diğer yükümlülüklerinin ürün ihtisas borsalarında alım satımına aracılık edenlerce veya takas ve saklama hizmeti aldıkları kuruluşlarca yerine getirilmesi, alım satımın tescili ve alım satıma ilişkin diğer hususlar yasa ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak ürün ihtisas borsası tarafından yürütülecek.
Ürün ihtisas borsasının veya ürün ihtisas borsası tarafından takas merkezi olarak yetkilendirilen kuruluşun takas işlemlerinde mali sorumluluğu, tesis edecekleri limitler dahilinde ve alınacak teminatlar ile garanti fonu varlıklarıyla sınırlı olacak.
Ürün ihtisas borsalarında gerçekleştirilen işlemlerden doğan yükümlülüklerin yerine getirilmesini sağlamak ve zararların tazmini için alınacak teminatların ve oluşturulabilecek garanti fonunun kuruluşu, işletimi, kullanımı ve katılımcılarına ilişkin usul ve esaslar, Ticaret Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek. Düzenlenen teminatlar ve garanti fonundaki varlıklar tevdi amaçları dışında kullanılamayacak, üçüncü kişilere devredilemeyecek, kamu alacakları için olsa dahi haczedilemeyecek, rehin edilemeyecek, iflas masasına dahil edilemeyecek ve üzerlerine ihtiyati tedbir konulamayacak.
Ürün senetleri ve alivre sözleşmelerin ürün ihtisas borsalarında alım satımına aracılık edilmesine, aracıların yetkilendirilmesi ile bu yetkinin askıya alınması ve iptaline, aracıların gözetim ve denetimine, ürün senetleri ve alivre sözleşmeler üzerindeki aracılık hizmetlerine dair diğer işlemlere müşterinin verdiği yetkiye bağlı olarak müşteri hesaplarındaki nakit alacak bakiyelerinin nemalandırılmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık ve Sermaye Piyasası Kurulunun birlikte çıkaracağı yönetmeliklerle düzenlenecek.
Lisanslı depoculukta idari para cezaları
Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu'nda değişiklik yapılarak, cezaların etkinliği ile caydırıcılığının artırılması amacıyla bazı fiillere yeni cezai yaptırımlar getiriliyor ve idari para cezaları artırılıyor.
Buna göre, lisanslı depoculuk ücret tarifesinde belirlenenin üzerinde veya ücret tarifesinde yer almayan hizmetler için ücret talep ve tahsil eden ya da ürün teslimi sırasında mevzuata aykırı şekilde ürün miktarından kesinti yapan, yasanın "teşhir" hükmüne aykırı hareket eden, ürün senedinin ilgili yönetmeliğinde düzenlenen içerik, şekil ve muhafaza şartlarına uymayan lisanslı depo işletmelerine 200 bin liradan 1 milyon liraya kadar idari para cezası kesilecek.
Teslim yükümlülüğü düzenlenmiş ve iptal edilmemiş ürün senedinin temsil ettiği tarım ürününün tümü veya bir bölümü için başka bir ürün senedi düzenlenememesi, teslim yükümlülüğü, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının uyarı ve idari tedbirlerine rağmen verilen sürede kanuna ve ilgili yönetmeliklere aykırı ya da eksik hususların giderilmemesinin de aralarında bulunduğu hükümlere aykırı hareket eden lisanslı depo işletmelerine 200 bin liradan 1 milyon liraya kadar idari para cezası verilecek.
Analiz ve sınıflandırma işlemi yapılmadan ürünün depoya kabul edilmesi veya depodan çıkarılması, tartım makbuzunun ilgili yönetmelikte belirlenen şartları taşımaması, alet ve ekipmanların kalibrasyonunun ya da periyodik kontrollerinin yapılmadan kullanılması, muhafaza şartlarına uyulmaması nedeniyle ürünü temsil eden elektronik ürün senedinde belirtilen sınıf ve kalite ile depoda bulunan ürünlerin sınıf ve kalitesi arasında farklılık tespit edilmesi durumlarında, bu fiilleri gerçekleştiren lisanslı depo işletmelerine her bir aykırılık için 200 bin lira idari para cezası uygulanacak.
Şahit numune alınmaması ve ilgili yönetmelikte belirlenen süre boyunca saklanmaması, analiz ve sınıflandırma belgesinin ilgili yönetmelikte belirlenen şartları taşımaması, laboratuvarda yer alan alet ve ekipmanların kalibrasyonunun ya da periyodik kontrollerinin yapılmadan kullanılması, şahit numune ile bu numunenin temsil ettiği ürünün analiz ve sınıflandırma belgesinin farklı olması, analiz esnasında tutulan kayıtlardaki değerler ile analiz ve sınıflandırma belgesindeki değerlerin farklı olması durumlarında bu fiilleri gerçekleştiren yetkili sınıflandırıcılara her bir aykırılık için 200 bin lira idari para cezası kesilecek.
Yetkili sınıflandırıcılık ücret tarifesinde belirlenenin üzerinde veya ücret tarifesinde yer almayan hizmetler için ücret talep ve tahsil eden ya da ilgili hükme aykırı hareket eden yetkili sınıflandırıcılara 200 bin liradan 1 milyon liraya kadar idari para cezası verilecek.
İdari para cezalarının verilmesini gerektiren aykırılığın bir takvim yılı içinde tekrarı halinde her bir tekrar için bir önceki cezanın iki katı idari para cezası uygulanacak.
Kapalı pazar yerlerinin kullanımında tahsis usulü
Yasa teklifiyle, Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'da da değişiklik yapılması öngörülüyor.
Düzenlemeye göre, kapalı pazar yerlerindeki satış yerleri ve diğer yerlerin, pazarcılara yüksek fiyatlarla kiralanmasına neden olan sınırlı ayni hak yöntemiyle kiralama usulü kaldırılıyor. Pazar yerlerinde bulunan satış yerleri yalnızca tahsis usulüyle kullandırılarak pazarcıların maliyetlerinin azaltılması amaçlanıyor.
Teklifle, kapalı pazar yerlerindeki satış yerlerinin sınırlı ayni hak yöntemiyle pazarcılık mesleğinden olmayan diğer kişilere verilmesi sonucu pazarcıların maliyetlerinin artmasının önüne geçilmesi hedefleniyor.
3 Mayıs 2024'ten önce kapalı pazar yerlerinde tesis edilen sınırlı ayni haklar ve kiracılık hakları, bu hakların kullanımı için öngörülen sürenin sonuna kadar geçerli olacak.
