\u00c7ocuklarda ve gen\u00e7lerde dijital ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131n beraberinde getirdi\u011fi davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131n\u0131 de\u011ferlendiren uzmanlar, aile ve toplum ili\u015fkilerinde ya\u015fanan sorunlar\u0131 ve \u00e7\u00f6z\u00fcm \u00f6nerilerini dile getirdi.<\/p>\r\n\r\n
\u0130stanbul'da 19 ya\u015f\u0131ndaki Semih \u00c7elik'in 4 Ekim'de, kendisiyle ayn\u0131 ya\u015ftaki Ay\u015fenur Halil ve \u0130kbal Uzuner'i \u00f6ld\u00fcrd\u00fckten sonra Edirnekap\u0131'daki surlardan atlayarak intihar etmesi, \u00e7ocuklarda ve gen\u00e7lerde davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131na ili\u015fkin tart\u0131\u015fmalara yol a\u00e7t\u0131.<\/p>\r\n\r\n
Enstit\u00fc Sosyal Genel Koordinat\u00f6r\u00fc e\u011fitimci sosyolog \u0130pek Co\u015fkun Arma\u011fan, insanlar\u0131n serbest zamanlar\u0131n\u0131 nas\u0131l kullanacaklar\u0131n\u0131 bilmemelerinden kaynakl\u0131 pek \u00e7ok sorun ya\u015fand\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yledi.<\/p>\r\n\r\n
Ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131ktan \u015fiddete kadar pek \u00e7ok sorunun k\u00f6keninde serbest zaman\u0131n y\u00f6netilememesi oldu\u011funu belirten Arma\u011fan, do\u011fada vakit ge\u00e7irmenin san\u0131ld\u0131\u011f\u0131ndan daha \u00e7ok pedagojik etkilere sahip oldu\u011funu ancak \u00e7ocuklar\u0131n genelde bo\u015f zamanlar\u0131n\u0131 cep telefonu, tablet veya bilgisayar ba\u015f\u0131nda ge\u00e7irdiklerini vurgulad\u0131.<\/p>\r\n\r\n
Arma\u011fan, \"E\u011fer biz anne-babalar olarak serbest zamanlar\u0131m\u0131zda tamamen videolar izleyip telefon veya televizyon ekran\u0131na ba\u011fl\u0131 kal\u0131yorsak, \u00e7ocuklar\u0131m\u0131z\u0131n ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 \u015feylere de \u015fa\u015f\u0131rmamam\u0131z gerekiyor. O kadar hareketsizlik ve dura\u011fan hal, enerjinin nereye akaca\u011f\u0131yla ilgili bir karars\u0131zl\u0131k \u00e7\u0131kar\u0131r. Sonra o, hi\u00e7 tahmin etmedi\u011fimiz yerde a\u00e7\u0131\u011fa \u00e7\u0131kar.\" diye konu\u015ftu.<\/p>\r\n\r\n
\"Sohbet aile ortam\u0131ndan tamamen \u00e7\u0131kt\u0131\"<\/strong><\/p>\r\n\r\nTeknolojik cihazlara ba\u011f\u0131ml\u0131 \u00e7ocuklar\u0131n sosyalle\u015femediklerini ve i\u00e7e kapand\u0131klar\u0131n\u0131 vurgulayan Arma\u011fan, \"Oyun kuramayan, arkada\u015f\u0131yla sohbet konusu a\u00e7may\u0131 bilmeyen \u00e7ocuklar\u0131m\u0131z var. \u00c7\u00fcnk\u00fc dil geli\u015fimleri de geriden geliyor. \u00c7ok fazla dijitale maruz kal\u0131yorlar ve ev ortam\u0131nda kulaklar\u0131n\u0131 besleyecek sohbet ortam\u0131 yok. Anne-babalar da ak\u015fam eve geldiklerinde genelde ellerinde telefon, d\u00fczenli izledikleri bir diziyi a\u00e7\u0131yor. Bir ekrandan di\u011fer ekrana bakarak serbest zaman\u0131n\u0131 t\u00fcketen bir aile profilimiz var. Anlat\u0131, hikaye, sohbet aile ortam\u0131ndan tamamen \u00e7\u0131km\u0131\u015f durumda.\" dedi.<\/p>\r\n\r\n
Nesiller aras\u0131 aktar\u0131m\u0131n karakter geli\u015fimindeki \u00f6nemine dikkati \u00e7eken Arma\u011fan, \u00e7ocuklar\u0131n hikaye ve anlat\u0131larla in\u015fa edilmedi\u011finde aile akl\u0131n\u0131n devreye girmedi\u011fini, bunun i\u00e7in de yeti\u015fkinlerin hayat deneyimlerini \u00e7ocuklara, \u00e7ocuklar\u0131n da deneyimlerini yeti\u015fkinlere aktarmas\u0131 gerekti\u011fini kaydetti.<\/p>\r\n\r\n
Ergenlik d\u00f6neminde \u00e7ocuklar\u0131n s\u0131ra d\u0131\u015f\u0131 bili\u015fsel ve fizyolojik geli\u015fimler ya\u015fad\u0131\u011f\u0131n\u0131n alt\u0131n\u0131 \u00e7izen Arma\u011fan, bu d\u00f6nemde velilerin \u00e7ocuklar\u0131 \u00fczerinde iktidar\u0131n\u0131n bitti\u011fini, g\u00fc\u00e7l\u00fc bir etki olarak akranlar ve d\u0131\u015f fakt\u00f6rlerin devreye girdi\u011fini bildirdi.<\/p>\r\n\r\n
Arma\u011fan, ebeveynlerin \u00e7ocuklar\u0131n\u0131, serbest zamanlar\u0131nda mutlaka bir sanat veya spor dal\u0131na y\u00f6nlendirmesi gerekti\u011fini de s\u00f6zlerine ekledi.<\/p>\r\n\r\n
Kontrols\u00fcz platformlar i\u00e7in d\u00fczenleme \u00f6nerisi<\/strong><\/p>\r\n\r\nEnstit\u00fc Sosyal Toplum Ara\u015ft\u0131rmalar\u0131 Koordinat\u00f6r\u00fc Dr. Sel\u00e7uk Ayd\u0131n da d\u00fcnyada ve T\u00fcrkiye'de ya\u015fanan de\u011fi\u015fim ve d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcm\u00fcn kendini farkl\u0131 semptomlarda g\u00f6sterdi\u011fini, g\u00fcndelik hayat\u0131n bir\u00e7ok noktas\u0131nda bu de\u011fi\u015fimin tecr\u00fcbe edildi\u011fini s\u00f6yledi.<\/p>\r\n\r\n
Ge\u00e7mi\u015fte de \u015fiddetin var oldu\u011funu ancak toplumlar\u0131n bununla nas\u0131l ba\u015f edece\u011fini bildi\u011fini kaydeden Ayd\u0131n, s\u00f6zlerini \u015f\u00f6yle s\u00fcrd\u00fcrd\u00fc:<\/p>\r\n\r\n
\"Kayseri ve Ba\u015fak\u015fehir'deki sald\u0131r\u0131lar\u0131nda oldu\u011fu gibi, \u00e7ocuk bir sanal oyundan etkileniyor, \u00e7\u0131k\u0131yor d\u0131\u015far\u0131 ve oyunda g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc d\u0131\u015farda uygulamaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131yor. Bu \u00e7ok yeni bir \u015fey. Ge\u00e7mi\u015fe d\u00f6n\u00fcp bunun cevab\u0131n\u0131 bulam\u0131yoruz. Ge\u00e7mi\u015fte \u015fiddet olaylar\u0131nda neler yap\u0131lmas\u0131 konusunda hukuk, sosyoloji, toplum, ahlaki kurallar\u0131m\u0131z bize cevap verirken, bu yeni durumda meseleye nas\u0131l cevap verece\u011fiz?\"<\/p>\r\n\r\n
Dr. Ayd\u0131n, dijital platformlarda ve televizyonlarda yay\u0131nlanan baz\u0131 dizilerin topluma \u00e7ok k\u00f6t\u00fc \u00f6rnek te\u015fkil etti\u011fini belirterek, sosyal medya da dahil olmak \u00fczere kontrols\u00fcz platformlar\u0131n g\u00fcvenli bir zeminde kullan\u0131lmas\u0131 i\u00e7in birtak\u0131m d\u00fczenlemelerin yap\u0131lmas\u0131 gerekti\u011fine i\u015faret etti.<\/p>\r\n\r\n
D\u00fczensiz kentle\u015fme ve dijitalle\u015fmenin getirdikleri<\/strong><\/p>\r\n\r\nSosyolog Nursen Tekg\u00f6z ise T\u00fcrkiye'de h\u0131zl\u0131 kentle\u015fmenin alt yap\u0131 ve \u015fehir planlamas\u0131nda yetersizli\u011fe yol a\u00e7t\u0131\u011f\u0131n\u0131, bunun da sosyalle\u015febilme imkanlar\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan ciddi sorunlar\u0131 beraberinde getirdi\u011fini kaydetti.<\/p>\r\n\r\n
Tekg\u00f6z, d\u00fczensiz kentle\u015fmenin ve dijital ortamlardaki su\u00e7 i\u00e7eriklerinin bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131n\u0131, zihni ve ruhu olumsuz etkileyerek, davran\u0131\u015flar\u0131 belli oranda y\u00f6nlendirdi\u011fini belirtti.<\/p>\r\n\r\n
Medyada s\u00fcrekli maruz kal\u0131nan \u015fiddet haberlerinin, insanlar\u0131n birbirine olan g\u00fcveni ciddi anlamda zedeledi\u011fini dile getiren Tekg\u00f6z, \"Soka\u011fa g\u00fcvenmiyoruz, g\u00fcn\u00fcm\u00fczde art\u0131k sokak neresi, belirsiz. Sosyal medya soka\u011fa d\u00f6n\u00fc\u015fm\u00fc\u015f durumda.\" ifadelerini kulland\u0131.<\/p>\r\n <\/div>